Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód A. Z. domagał się od Powiatu (...) kwoty 500 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami procesu z tytułu nienależnie pobranej opłaty za wydanie karty pojazdu - samochodu osobowego F. (...) o numerze rejestracyjnym (...).

W uzasadnieniu pozwu powód podał, iż w dniu 9 listopada 2004 r. dokonał pierwszej rejestracji w Polsce ww. pojazdu. Za wydanie karty pojazdu był on zobowiązany zapłacić pozwanemu 500 zł. Zdaniem powoda pobrana opłata była nieuzasadniona, gdyż zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006 r., § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu jest niezgodny z art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 Prawa o ruchu drogowym oraz z art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji. Przed wytoczeniem powództwa powód wezwał pozwanego do zwrotu uiszczonej opłaty, a pozwany odmówił.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. Jednocześnie podniósł zarzut przedawnienia roszczenia na podstawie art. 442 ¹ k.c.

Wyrokiem z dnia 13 marca 2014 r. Sąd Rejonowy w Szubinie V Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Nakle nad Notecią orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, kosztami procesu obciążając pozwanego (sygn. V C 1026/13).

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje.

Powód po wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. nabył za granicą samochód osobowy marki F. (...), który pierwszy raz zarejestrował w Polsce w dniu 9 listopada 2004 r. W tym celu uiścił na rzecz pozwanego kwotę 500 zł.

W dniu 17 stycznia 2006 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. nr 137, poz. 1310) jest niezgodny z art. 77 ust. 4 i ust. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz .U. z 2005 r. nr 108, poz. 908, nr 175, poz. 1462, nr 179, poz. 1486 i nr 180, poz. 1494 i 1497) oraz z art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W uzasadnieniu swego stanowiska Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż zaskarżony przepis jest niezgodny z Konstytucją, gdyż ustanowiona w nim opłata stanowi - ze względu na niewspółmierność do rzeczywistych kosztów świadczonej usługi - daninę publiczną o charakterze podatkowym . Natomiast pobierana opłata powinna odznaczać się pełną ekwiwalentnością. W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał, że potrzebne jest ponowne uregulowanie opłat za wydanie karty pojazdu. W związku z tym zostało wydane rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa (Dz. U. z 2006 r., nr 59 , poz. 4211), w którym w § 1 ust. 1 ustalono wysokość opłaty za wydanie karty pojazdu na kwotę 75 zł. Odraczając termin utraty mocy niekonstytucyjnego przepisu rozporządzenia Trybunał Konstytucyjny wskazał na ogólny cel, którym jest umożliwienie wprowadzenia do tego czasu - bez pozbawiania powiatów odpłatności za ich czynności - nowej regulacji zgodnej z postanowieniami Konstytucji.

W związku z powyższym powód zwrócił się do pozwanego o zwrot opłaty za kartę pojazdu. Starosta (...) odmówił zwrotu opłaty powołując się na to, że w dniu rejestracji pojazdu był zobowiązany do pobrania tej opłaty na podstawie obowiązujących przepisów prawa.

W uchwale z dnia 16 maja 2007 r. w sprawie III CZP 35/07 Sąd Najwyższy stwierdził, że dopuszczalna jest droga sądowa do dochodzenia roszczenia o zapłatę, którego podstawę stanowi nienależne pobranie opłaty za wydanie karty pojazdu, określonej w § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu.

Zdaniem Sądu Rejonowego powód wykazał, iż pobrano od niego nienależną opłatę za wydanie karty pojazdu w oparciu o niekonstytucyjny przepis. Ponadto mógł on wystąpić z takim żądaniem pomimo, iż opłata została pobrana jeszcze przed wydaniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. W kwestii tej Sąd powołał się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 lutego 2009 r. (I OSK 418/08). W ocenie Sądu pierwszej instancji powód mógł w niniejszej sprawie wystąpić na drogę sądową także po wejściu w życie z dniem 1 stycznia 2010 r. ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.). W tej kwestii wypowiedział się bowiem Sąd Najwyższy, który w uchwale z dnia 6 czerwca 2012 r. (III CZP 24/12) stwierdził, że dopuszczalna jest droga sądowa w sprawach o zwrot nienależnych opłat za wydanie karty pojazdu, pobranych na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu przed wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2010 r. ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

W uzasadnieniu tej uchwały z dnia 25 listopada 2011 r. (III CZP 67/11), Sąd Najwyższy, przywołując uchwałę z dnia 16 maja 2007 r. (III CZP 35/07) wskazał, iż uchwala ta ukształtowała praktykę sądów powszechnych w sprawach o zapłatę kwot dochodzonych jako równowartość nienależnie pobranych świadczeń - opłat za wydanie kart pojazdów dla pojazdów sprowadzonych na teren Polski z Unii Europejskiej w okresie obowiązywania § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu. Podstawę prawną roszczeń zgłaszanych na tej drodze jest art. 410 § 2 k.c.

Natomiast w uchwale z dnia 2 czerwca 2010 r. (III CZP 37/10) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że bieg przedawnienia roszczenia o zwrot opłaty za wydanie karty pojazdu rozpoczyna się z chwilą spełnienia tego świadczenia. Co do zasady, roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, w tym o zwrot nienależnego świadczenia, przedawniają się w terminie dziesięcioletnim. Ten termin przedawnienia dotyczy zatem także roszczenia o zwrot opłaty za wydanie karty pojazdu pobranej na podstawie § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za wydanie karty pojazdu.

Sąd Rejonowy przywołał również orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 10 grudnia 2007 r. (C-134/07, Dz. U. UE C 64, poz. 15), z którego wynika obowiązek zwrotu pełnej wysokości opłaty za kartę pojazdu.

Mając powyższe na uwadze Sąd pierwszej instancji uznał, iż żądanie powoda było słuszne i powództwo uwzględnił, orzekając jednocześnie o kosztach postępowania zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. i 108 § 1 k.p.c.

Apelację od wyroku wniósł pozwany Powiat (...) i domagał się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. W każdym przypadku wnosił o zasądzenie kosztów postępowania.

Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego zarzucił naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 405 k.c., 410 k.c. poprzez przyjęcie, iż opłata za kartę pojazdu stanowi bezpodstawne wzbogacenie, a nie rodzi ewentualnej odpowiedzialności organu na podstawie art. 417 ¹ k.c. i nast. oraz art. 71 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym poprzez nie wzięcie pod uwagę faktu, iż odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa z tytułu bezprawia legislacyjnego ograniczona jest do przypadków, w których niezgodność aktu normatywnego z Konstytucją RP zostanie stwierdzona przez Trybunał Konstytucyjny z mocą wsteczną. Apelujący podniósł również zarzut przedawnienia roszczenia zgodnie z art. 442 ¹ k.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego odpowiada prawu, a ustalenia faktyczne poczynione przez ten Sąd są trafne i Sąd Okręgowy w pełni je podziela i przyjmuje za własne.

Przystępując do rozpoznania apelacji wskazać należy, że w kwestii zgodności § 1 ust. 1 rozporządzenia z 2003 r. z prawem wspólnotowym wypowiedział się na pytanie prejudycjalne Sądu Rejonowego w Jaworznie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który postanowieniem z dnia 10.12.2007r., sygn. akt C 134/07 (Dz. U. UE C 64, poz. 15), orzekł, że art. 90 akapit pierwszy WE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie, takiej jak ta przewidziana w § 1 ust. 1 rozporządzenia ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, która to opłata w praktyce jest nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany.

Postanowienie to ma skutek ex tunc, tj. wywołuje skutek retroaktywny. W świetle tego postanowienia nakładane opłaty za kartę pojazdu było sprzeczne z prawem unijnym i było z nim sprzeczne od samego początku. Oznacza to, że kupujący nie był w ogóle zobowiązany do uiszczenia opłaty. Bez wpływu zatem na rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozostaje odroczenie obowiązywania mocy przepisów rozporządzenia z 2003 r. o opłacie za wydane karty pojazdu przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 stycznia 2006 r.(U 6/04).

Podkreślić należy, że postanowienie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odnosi się do pełnej wysokości opłaty za kartę pojazdu w kwocie 500 zł, a nie jedynie do różnicy 425 zł pomiędzy kwotami określonymi w rozporządzeniach z 2003 i 2006 r.

Trybunał Sprawiedliwości uznał bowiem za sprzeczną z prawem unijnym (wspólnotowym) opłatę nakładaną w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego w sytuacji, w której opłata taka nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany.

Zważyć jednocześnie należy, że sprzeczność przepisów rozporządzeń krajowych z prawem wspólnotowym, wywoływało skutek nieważności tych rozporządzeń ex tunc, dlatego odroczenie przez Trybunał Konstytucyjny utraty mocy obowiązującej przepisów prawa, nie ma znaczenia dla ich nieważności od samego początku.

Powyższe pozostaje w zgodności ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 czerwca 2010 r. (III CZP 37/10).

Podzielając powyższą ocenę wyrażoną przez Sąd Najwyższy, Sąd Okręgowy uznał, że powód wykazał zaistnienie przesłanek do domagania się zwrotu nienależnie pobranej opłaty na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 410 k.c.). W konsekwencji nie było podstaw do przyjęcia, że roszczenie powoda oparte jest o art. 417 ¹ k.c. Tym samym nie można było przyjąć trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego dla roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, o którym mowa w art. 442 ¹ § 1 k.c. Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, co do zasady roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, w tym o zwrot nienależnego świadczenia, przedawniają się w terminie dziesięcioletnim. Skoro zatem powód spełnił świadczenie - uiścił opłatę w dniu 9 listopada 2004 r., to termin przedawnienia upływałby z dniem 9 listopada 2014 r. Jednakże powód przerwał bieg tego terminu wnosząc w dniu 19 listopada 2013 r. pozew w niniejszej sprawie. Zarzut przedawnienia był zatem bezpodstawny.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego, jako niezasadną (art. 385 k.p.c.).